บทความ

          คนเรากว่าจะปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของตัวเองได้ ก็ต้องมีขั้นตอนของการเปลี่ยนแปลงค่ะ ไม่มีใครที่จะเปลี่ยนไปได้เลยในทันที เพราะฉะนั้นสำหรับใครที่กำลังอยู่ในขั้นตอนของการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ในบทความนี้เราจะมาดูกันว่าเรากำลังอยู่ในขั้นตอนไหน แล้วถ้าอยู่ในขั้นตอนนี้ต่อไปควรทำอะไร มาวางแผนเพื่อสุขภาพที่ดีของเรากันค่ะ

          จากทฤษฎีขั้นตอนการเปลี่ยนแปลง Transtheoretical Model (TTM) หรือ Stage of Change  ของ ดร.โปรแชสก้า และ ดร.เวลิเซรอ์  กล่าวว่า ขั้นตอนในการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของคนหนึ่งคน ถ้าเอามาเปรียบเทียบกับพฤติกรรมในการออกกำลังกาย จะมีขั้นตอนดังนี้

          Step 1 : Pre Contemplation  คือ กลุ่มที่ยังไม่แม้แต่จะคิดถึงการออกกำลังกาย แบบที่ว่ามีคนมายืนแจกบัตรเล่นฟิตเนสฟรีหนึ่งปี ก็ยังไม่แม้แต่จะเหลียวตามามองประมาณนั้น “ไม่คิดว่าการออกกำลังกายมีส่วนเกี่ยวข้องกับชีวิต”

          Step 2 : Comtemplation คือ กลุ่มที่เริ่มคิดถึงความสำคัญของการออกกำลังกายบ้างแล้ว แต่ยังไม่ขยับตัวใด ๆ อาจจะขอคิดดูก่อน คนที่อยู่ในสเตปนี้จะยังชั่งน้ำหนักระหว่างข้อดีและข้อเสียของการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของตัวเอง หรือข้อดีและข้อเสียของการออกกำลังกาย และอาจยังนึกข้อเสียได้เยอะกว่าก็เลยได้แค่ “ขอคิดดูก่อน”

          Step 3 : Preparation คือ กลุ่มที่เริ่ม take action  “เริ่มมองหาชุดออกกำลังกาย มองหาฟิตเนสที่จะเข้า หรือเริ่มเพิ่มกิจกรรมต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับสุขภาพเข้ามาในชีวิตประจำวัน” แต่ยังไม่สามารถทำอย่างต่อเนื่องหรือสม่ำเสมอได้ สเตปนี้เราจะเริ่มมีความพร้อมในการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมตัวเองไปสู่สิ่งที่ดีกว่า แต่อาจจะต้องมีการวางแผนสำหรับการเปลี่ยนพฤติกรรม เช่น อาทิตย์นี้เราจะออกกำลังกายกี่วัน? วันนี้เราจะออกกำลังกายส่วนไหน? เป็นต้น ซึ่งตรงนี้เราต้องมีการวางแผน ไม่งั้นจะสะเปะสะปะ อาจทำให้การข้ามไปสู่ขั้นต่อไปของการเปลี่ยนแปลงล่าช้ากว่าเดิม ดังนั้นตอนนี้ใครที่กำลังออกกำลังกายแล้วทำบ้างไม่ทำบ้าง หรือทำได้ไม่สม่ำเสมอ เราต้องมาเริ่มวางแผนกันแล้วหล่ะ! เขียนแผนออกมาได้เลยยิ่งดีค่ะ! ยิ่งแผนของเราชัดเจนมากขึ้นเท่าไหร่ ก็ยิ่งมีโอกาสที่เราจะทำตามแผนได้มากขึ้นเท่านั้น

          Step 4 : Action คือ กลุ่มที่ทำอย่างสม่ำเสมอแต่ยังน้อยกว่าหกเดือน “เริ่มออกกำลังกายอาทิตย์ละ 2-3 วันอย่างสม่ำเสมอ” แต่อาจยังไม่นานพอที่จะอยู่ในขั้นสุดท้าย สเตปนี้เราจะเน้นที่การตั้งเป้าหมายที่เฉพาะเจาะจงมากขึ้น เช่น จะต้องทำ Full Push-Ups ให้ได้ จะต้องวิ่งฮาล์ฟมาราธอนให้ได้ หรือจะทำ Head Stand ให้ได้ เป็นต้น สเตปนี้เราจะโฟกัสไปที่การหาเป้าหมายที่ท้าทายมากขึ้น ซึ่งตรงนี้ก็มีหลักการในการตั้งเป้าหมายเหมือนกัน ไม่ใช่ตั้งเป้าหมายที่ง่ายจนเกินไปหรือยากเกินความเป็นจริง ทั้งนี้เพื่อให้เราทำกิจกรรมนั้นต่อไปได้เรื่อย ๆ ค่ะ
          Step 5 : Maintenance คือ กลุ่มคนที่เสริมสร้างพฤติกรรมใหม่และปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเดิมมาอย่างสม่ำเสมอ นานมากกว่า 6 เดือน ซึ่งสิ่งที่คนที่อยู่ในขั้นตอนนี้ควรโฟกัสนั่นก็คือความเสี่ยงในสถาณการณ์ต่าง ๆ ที่อาจทำให้กลับไปทำพฤติกรรมแบบเดิมซ้ำ เมื่อเรารู้ว่าตรงไหนเป็นพฤติกรรมเสี่ยงและมีการเตรียมวิธีรับมือกับมัน ก็จะช่วยให้เราไม่กลับไปทำพฤติกรรมเดิม เช่น คนที่ปกติออกกำลังกายอยู่ที่ฟิตเนสอยู่เสมอ แต่ช่วงนี้ฟิตเนสปิดให้บริการชั่วคราว ทำให้ไม่ได้ไปออกกำลังกายเหมือนเคย ก็อาจหาซื้ออุปกรณ์ออกกำลังกายมาไว้ที่บ้าน ปรับเปลี่ยนโปรแกรมการออกกำลังกายให้เป็นแบบที่ทำได้ที่บ้าน เป็นต้น

          แต่ถึงอย่างไรก็ตาม ทฤษฎีขั้นตอนของการเปลี่ยนแปลงนี้ไม่ได้เป็นเส้นตรง เราไม่ได้ผ่านหนึ่ง สอง สาม สี่ ห้า แล้วจบเลยนะคะ แต่มันออกจะเหมือนเส้นกราฟที่มีการเปลี่ยนแปลงขึ้น ๆ ลง ๆ อยู่เสมอ เพราะไม่ว่าคุณจะอยู่ในสเตปไหนก็ตาม คุณสามารถวนเวียนกลับไปสู่จุดเริ่มต้นได้ใหม่ได้ บางครั้งคุณอาจจะอยู่ถึงสเตปที่ห้า แต่ด้วยสถานการณ์บางอย่างก็อาจทำให้คุณกลับไปสู่จุดที่หนึ่ง มันเป็นธรรมชาติ เป็นธรรมดาค่ะ แต่เราสามารถพัฒนาตัวเองกลับมาใหม่ได้เสมอ ดังนั้นอย่าเพิ่งกดดันตัวเองมากเกินไป มีความสุขกับสิ่งที่ตอนนี้เรากำลังทำอยู่ หาแรงจูงใจต่อๆไปของตัวเองให้พบ แล้วเดินไปบนเส้นทางสายสุขภาพของเรากันค่ะ

------------------------------------------------

โค้ชแพร – แพร เอมเมอรี่

ACE certified PT

ACE Certified Health Coach

PN Lv1 (Certificate in exercise nutrition)

Women Fitness Specialist (FIT)