บทความ

กินอะไรก็ท้องป่อง! กินอะไรก็ท้องอืด! ออกกำลังกายยังไงก็ยังมีพุง! รู้มั้ยว่าบางทีอาจจะดีขึ้นได้แค่เปลี่ยนอาหารที่กิน!

กินอะไรก็ท้องป่อง! กินอะไรก็ท้องอืด! ออกกำลังกายยังไงก็ยังมีพุง! รู้มั้ยว่าบางทีอาจจะดีขึ้นได้แค่เปลี่ยนอาหารที่กิน!

เคยมั้ยคะที่หลังจากที่เรากินอาหารบางอย่างแล้วรู้สึกแน่นท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ มีลมเยอะ หรือลามไปถึงการปวดท้องแทบอยากจะนอนขดตัว หรือท้องเสียหลังจากมื้ออาหารทั้งๆที่คนอื่นที่กินเหมือนกันก็ไม่ได้เป็นสักหน่อย บทความนี้จะพาทุกคนมารู้จักกับคำว่า Food Intolerance หรือภาวะแพ้อาหารแฝง ที่หลายๆคนอาจจะไม่รู้ตัวว่าเป็นสาเหตุของอาการต่างๆทางร่างกายที่เราเป็นมานานจนเคยชิน!

ก่อนอื่นอยากให้ทุกคนเข้าใจตรงกันก่อน ว่าคำว่า Food Intolerance นั้นแตกต่างจากคำว่า Food Allergy หรือการแพ้อาหาร ซึ่งภาวะแพ้อาหาร(food allergy) นั้นจะเกิดขึ้นจากภาวะที่ภูมิคุ้มกัน (immune respond) นั้นตอบสนองและมีปฎิกริยาต่ออาหารบางชนิดที่กินเข้าไป ซึ่งส่วนใหญ่มักจะเกิดขึ้นแบบทันทีหลังจากกินอาหารที่แพ้ เช่น ผื่นขึ้นตามผิวหนัง คัน บวม แดง หายใจไม่ออก หรือในบางรายอาจมีอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้เลยทีเดียว ซึ่งแตกต่างจาก Food Intolerance ที่เป็นภาวะผิดปกติทางระบบย่อยอาหาร ที่ไม่สามารถย่อยอาหารบางชนิดได้เนื่องจากขาดเอนไซม์บางชนิด หรือมีความผิดปรกติของการดูดซึมสารอาหาร และไม่ได้เกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ที่เราเรียกว่า Food Intolerance หรือในภาษาที่คนทั่วไปใช้เรียกกันคือ “ภาวะแพ้อาหารแฝง” ที่จริงๆแล้วถ้าจะเรียกให้เหมาะ คือเราไม่ได้แพ้ แต่อาหารที่เรากินบางอย่างทำให้เกิดผลข้างเคียง เพราะเราย่อยไม่ได้ เช่น คนที่กินนมวัวแล้วท้องอืด หรือท้องเสีย เพราะในระบบย่อยอาหารของคนๆนั้นไม่มี lactase enzyme ที่ช่วยในการย่อยนม เป็นต้น

แล้ว Food Intolerance ส่งผลกระทบอะไรกับเราได้บ้าง? เพราะบางทีอาการที่เกิดขึ้นบางอย่าง มักจะไม่ได้เกิดขึ้นทันที อย่างบางคนก็สามารถที่จะกินนมได้ แค่รู้สึกอึดอัดตัวนิดๆ มีลมเยอะหน่อยๆ อาจจะเข้าใจว่าเป็นแค่อาการอิ่มธรรมดา ตรงนี้แหละ ที่ทำให้เจ้า Food Intolerance มีความน่ากลัว ตรงที่เราอาจจะเคยชินกับอาการที่เป็นอยู่ ที่มาจากอาหารที่เรากินเป็นประจำโดยไม่เคยรู้ตัวเลย ว่าสาเหตุที่เรามักจะท้องอืด ปวดท้อง ท้องป่อง มาจากการที่เรากินอาหารที่ไม่เหมาะกับตัวเรา และอาหารบางอย่างที่เรากินสะสมกันมาเป็นเวลานาน ทำให้เกิดอาการต่างๆที่แตกต่างกันออกไป

อาการทั่วไปที่มักจะพบได้บ่อยๆในภาวะ Food Intolerance มีได้ทั้ง คลื่นไส้ ท้องเสีย ปวดเกร็งในช่องท้อง ท้องอืด หรืออาจจะรวมไปถึงอาการทางกายอย่างอื่นที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับระบบย่อยอาหาร เช่น ปวดหัว รู้สึกสมองตื้อๆ อ่อนเพลีย หรืออาจจะเป็นอาการหงุดหงิดง่าย วิตกกังวลมากขึ้น ก็เป็นไปได้เหมือนกัน!

Food Intolerance ที่มักพบได้บ่อยๆ

- Lactose หรือโปรตีนในนม พบได้ในผลิตภัณฑ์จากนม(โดยเฉพาะนมวัว)

- Yeast พบได้ในผลิตภัณฑ์จากขนมปัง

- Gluten พบได้ในพืชตระกูลข้าวสาลี เช่น ข้าวบาร์เลย์ ข้าวไรย์

- Fructose พบได้ในผลไม้ หรืออาหารบางชนิดที่เพิ่มความหวานด้วย fructose

- Food Additives หรือสารเจือปนอาหารบางอย่าง พบได้ในอาหารแปรรูปต่างๆ

ปัจจุบันมีวิธีตรวจเช็ค Food Intolerance ได้หลายวิธี ตามโรงพยาบาลหรือคลินิกบางแห่งที่มีบริการตรวจเลือดเพื่อหาสารก่อภูมิแพ้ในร่างกาย แต่ส่วนใหญ่แล้วเรามักจะพบว่าการตรวจดูจากค่าเลือดมักจะแสดงผลว่าเราแพ้อะไรหลายอย่างมากมาย (ซึ่งบางอย่างก็เป็นอาหารที่เราแทบจะไม่รู้จัก) การตรวจเลือดบางครั้งจึงมีค่าความผันผวนได้มาก ขึ้นอยู่กับว่าช่วงนั้นเรามักจะกินอาหารอะไรเป็นประจำติดๆกันบ่อยๆ ร่างกายก็อาจจะจับค่าสารเหล่านั้นที่มีอยู่เยอะในร่างกายว่าเป็นอาการแพ้ก็เป็นได้

แนะนำวิธีง่ายๆในการเช็ค Food Intolerance ด้วยตนเอง คือเราลองสังเกตด้วยการจดบันทึกอาหารที่เรากิน และอาการหลังจากกินอาหารเหล่านั้น ว่าเรามีความรู้สึกอย่างไรบ้าง ลองทำแบบนี้สักอาทิตย์ หรืออาจจะถึงหนึ่งเดือน เราจะเริ่มเห็นรูปแบบของอาการที่มักจะเกิดขึ้นที่เชื่อมโยงกันกับอาหารบางอย่างที่เรากินเข้าไป และถ้าจะให้ชัดกว่านั้น ลองเลือกงดอาหารที่คิดว่าน่าจะเป็นตัวการของปัญหาสัก 1-2 อาทิตย์ แล้วลองกลับมากินใหม่ ถ้าอาการกลับมาชัดขึ้นล่ะก็ ใช่แน่นอน!

แต่เมื่อเราเจอแล้วว่าอะไรที่ทำให้เราเกิด Food Intolerance ก็ไม่ได้หมายความว่าเราจะต้องงดอาหารที่เราชอบตลอดไป เพราะแต่ละบุคคลก็มีการตอบสนองของร่างกายที่แตกต่างกัน เช่น เราอาจจะกินนมได้ในปริมาณนิดหน่อย โดยที่ไม่เกิดอาการใดๆ แต่เมื่อไหร่ที่เรากินในปริมาณเยอะ หรือต่อเนื่องเป็นเวลานาน ถึงค่อยมีอาการก็ได้ ดังนั้นเรื่องของ Food Intolerance เป็นเรื่องที่เราต้องสังเกตตัวเองเป็นหลัก และค่อยๆปรับเปลี่ยนวิธีการกินของเรา ให้เข้ากับตัวเราเองค่ะ

FACT : รู้หรือไม่ ว่าคนเอเชียส่วนใหญ่ มีภาวะพร่อง lactase enzyme ในการย่อยนมวัว!

FACT : ผลิตภัณฑ์หลายๆชนิดในปัจจุบันที่มีฉลากว่า Gluten free / Lactose free / Soy free ก็เพื่อให้ผู้บริโภคที่มีข้อจำกัดด้านอาหารได้ทราบล่วงหน้าก่อนนั่นเอง

โค้ชแพร – แพร เอมเมอรี่ ผู้ให้คำแนะนำด้านโภชนาการและสุขภาพ

ACE certified PT

ACE Certified Health Coach

PN Lv1 (Certificate in exercise nutrition)

Reference : https://www.precisionnutrition.com/all-about-food-sensitivities

https://www.precisionnutrition.com/food-sensitivity-tests

https://www.health.harvard.edu/blog/dont-tolerate-food-intolerance-2016122310829

Credit Pic : PlantoMonster